Górale Śląscy - Dumanie.pl - blog osobisty | o. Mariusz Wójtowicz OCD

Górale Śląscy

W nagraniach audio i video udział wzięli:

Bartłomiej Kukuczka, Marek Juroszek, Wojciech Sikora, Paweł Cieślar, Jakub Wrzask, Bartłomiej Bielesz, Igor Wawrzacz, Jan Gorzołka, Jan Łupieżowiec, Józef Suszka, Krzysztof Juroszek, Łukasz Heczko, Maciej Łabaj, Marek Pajestka, Michał Pajestka, Michał Ligocki, Piotr Janiszewski.

Zespół Regionalny "Istebna"

Ochodzita (895 m n.p.m.)

Zespół Regionalny Istebna – The Polish Folk Song And Dance Ensemble to prawdopodobnie najstarszy wciąż istniejący polski zespół regionalny. Jego korzenie sięgają 1901 roku, a na przestrzeni ponad stu lat zyskał sławę m.in. dzięki występowi przed cesarzem Franciszkiem Józefem podczas obchodów sześćdziesięciolecia jego panowania w Wiedniu w 1908 roku. Zespół tańczył również na prezydenckim święcie dożynek w Spale w 1933 roku przed prezydentem Ignacym Mościckim.

W 1934 roku „Istebna” uczestniczyła w Festiwalu Pieśni w Wiśle, a w kolejnych trzech latach – w Święcie Gór, z którego wywodzi się największe obecnie wydarzenie folklorystyczne w Polsce – Tydzień Kultury Beskidzkiej. Zespół „Istebna” brał udział w realizacji wielu programów telewizyjnych i licznych audycji radiowych. Do dziś z sentymentem wspomina się sceny wesela w ostatnim odcinku serialu „Czterej pancerni i pies”, w których zespół odegrał istotną rolę.

Zespół występował na scenach w całej Polsce oraz uczestniczył w wielu renomowanych festiwalach folklorystycznych w kraju i za granicą – m.in. w Anglii, Szkocji, Francji, Niemczech, Austrii, Czechach, Słowacji, Macedonii, Rumunii, Bośni i Hercegowinie, Chorwacji, Turcji, Rosji, na Węgrzech, Ukrainie, we Włoszech, Algierii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Mongolii, Jordanii, Australii, Brazylii oraz trzykrotnie w Chinach. W 2019 roku, na zaproszenie Ambasady RP w New Delhi, zespół występował w Indiach i Nepalu. W 2023 roku, na zaproszenie Ambasady RP w Tokio, miał okazję wystąpić w Japonii.

Zespół od zawsze pozostaje wierny tradycji góralskiej, opierając swój repertuar na widowiskowych pieśniach i tańcach Beskidu Śląskiego, szczególnie tzw. Trójwsi Beskidzkiej – Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa – położonych na styku granic Polski, Czech i Słowacji. Najbardziej charakterystycznym tańcem jest „Owiynżiok” – taniec zalotny, unikatowy dla Trójwsi, składający się z trzech części. Inne tańce w repertuarze zespołu to m.in.: „Świńszczok”, „Kołomajka”, „Kowol”, „Rejna”, „Piłka”, „Czworok”, a także dynamiczne tańce męskie: „Kapitan” i „Beczka”. W programie znajdują się również rytmiczne zabawy, w tym tradycyjnie kobiece tańce: „Kapusta” i „Placki” (tańczone w trójkach). Repertuar zespołu oparty jest na pasterskich tradycjach regionu oraz codziennym życiu górali śląskich. Tańcom i pieśniom towarzyszy bogaty zestaw instrumentów muzycznych: gajdy, trombita, okaryna, fujara oraz instrumenty smyczkowe – skrzypce, altówka i kontrabas.

Do 2024 roku zespołem kierowała Maria Motyka. Od 2025 roku prowadzenie przejęły Natalia Zowada i Janina Juroszek, a instruktorem tańca został Józef Łupieżowiec. W 2024 roku przy zespole utworzono grupę seniorów, złożoną z byłych członków zespołu. Zespół liczy ponad czterdziestu członków w wieku od 14 do 50 lat. Większość z nich to uczniowie – od uczniów siódmych i ósmych klas szkół podstawowych po licealistów i studentów z Istebnej oraz okolicznych miejscowości.

Zaś w 2024 roku przy zespole powstała grupa starsza, do której należą byli członkowie zespołu. Grupa działa pod patronatem Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Istebna”.

Sama Istebna w ostatnich latach zyskała uznanie jako jedna z najbardziej malowniczych miejscowości województwa śląskiego. Położona w sercu Beskidów, przyciąga turystów zapierającymi dech w piersiach krajobrazami oraz bogatą tradycją góralską. Warto podkreślić, że miejscowość została wyróżniona przez Światową Organizację Turystyki (UNWTO), która wpisała Istebną na listę 20 wsi na świecie docenionych za ich wartość kulturową i potencjał turystyczny. Choć nie znalazła się w ścisłej trzydziestce dwóch najpiękniejszych wiosek świata, została ujęta na dodatkowej liście partnerów UNWTO, która wspiera promocję i rozwój takich miejscowości.

Istebna jest jedyną polską wsią, która została kiedykolwiek uwzględniona w tym prestiżowym programie. Istebna stanowi część Trójwsi Beskidzkiej (wraz z Jaworzynką i Koniakowem). Koniaków słynie na całym świecie z unikatowych koronek koniakowskich, których tradycja zyskała międzynarodowe uznanie – prezentowano je m.in. na EXPO 2022 w Dubaju oraz podczas wystaw w Stanach Zjednoczonych w 2024 roku. Te trzy wsie łączy bogate dziedzictwo historyczne i aktywna współpraca kulturalna.

fot. Bartłomiej Trybała