Pszenica - symbol śmierci i zmartwychwstania - Dumanie.pl - blog osobisty | o. Mariusz Wójtowicz OCD

Pszenica – symbol śmierci i zmartwychwstania

Pszenica (łac. triticum) jest rośliną z rodziny traw i najbardziej rozpowszechnionym zbożem uprawianym na całym świecie od prawie dziecięciu tysięcy lat. Początki upraw pszenicy znajdowały się na Bliskim Wschodzie. W Europie zlokalizowane były głównie w obrębie Basenu Morza Śródziemnego, a na terytorium Polski ten rodzaj zboża dotarł już przed powstaniem naszej państwowości. W czasach biblijnych, na terenach obecnej Palestyny i pobliskich jej terenów, występowały trzy gatunki pszenicy: płaskurka, twarda i zwyczajna, spośród których to płaskurka była głównym zbożem uprawowym. Ten gatunek pochodził z rejonu tak zwanego Żyznego Półksiężyca, gdzie nadal występuje w formie dzikiej. W samej Europie płaskurka wysiewana była przynajmniej od 3500 lat przed Chrystusem, gdzie z czasem jej miejsce zajęły jednak inne, bardziej wydajne, gatunki pszenicy. Mimo tego, ze względu na wyjątkowo dużą zawartość błonnika, płaskurka nadal uprawiana jest na całym świecie i związana jest głównie z produkcją mąki wykorzystywanej do makaronów. Dzisiaj najczęściej uprawianym gatunkiem tego zboża jest oczywiście pszenica zwyczajna. Znana już w czasach Jezusa powstała w wyniku wielu krzyżówek i trwającej od kilku tysięcy lat selekcji dokonywanej ręką człowieka. W ten sposób z tej dziko rosnącej półtorametrowej trawy, powstało zboże uprawne o wysokości tylko czterdziestu centymetrów, ale za to o ogromnych kłosach i o dużo większych, łatwych do oddzielenia ziarnach. Obecnie pszenica zwyczajna daje nawet dziesięciokrotnie większe plony, niż w czasach historycznych i stawowi aż 30 procent wszystkich upraw. Jako roślina posiada wiązkowy system korzeniowy i zbudowana jest z łodygi, na której znajdują się ustawione dwurzędowo naprzeciwlegle chropowate liście. Kwiaty jej zebrane są w kłosy, a owoce to zaokrąglone, niepękające i łatwo dające się wyłuskać z plew ziarniaki zawierające okryte bielmem nasienie. Charakterystyczne bielmo jest tkanką spichrzową, magazynującą materiały zapasowe potrzebne do rozwoju zarodka. I to właśnie z tej części ziarna, boga tej w białko i skrobię, wytwarza się mąkę. Sam proces produkcji mąki polega na oczyszczeniu, a następnie na mechanicznym przemiale ziarna, które ma na celu oddzielnie mącznego bielma, od zewnętrznych łusek. Tym sposobem ze zmielonego bielma powstaje mąka, a z oddzielonej warstwy łuskowej otrzymuje się otręby. Podkreślając wartość pszenicznego ziarna nie sposób jednak nie wspomnieć jeszcze o pozostałej strukturze rośliny, czyli łodydze i liściach, które to jako słoma od tysięcy lat stanowiły paszę i ściółkę dla zwierząt gospodarskich, a także materiał do pokrycie dachów, tworzenia w połączeniu z gliną elementów nośnych i stropów oraz izolacji termicznej ścian. Dzisiaj, ziarna pszenicy i pozostałych zbóż stanowią podstawowe źródło pokarmu dla ludzi i dla zwierząt. Po przetworzeniu uzyskuje się z nich przede wszystkim mąkę, skrobię, kaszę, płatki, otręby, oleje, alkohole, jak również stosowaną na szeroka skalę paszę dla zwierząt. Na kartach Biblii pszenica przywoływana jest bezpośrednio ponad czterdzieści razy. Ponadto autor natchniony używając słów: ziarno, zboże, snopy, słoma czy plewy, odnosi się głównie do pszenicy lub do uprawianego na mniej urodzajnych glebach i na mniejszą skalę jęczmienia. Tak duża ilość powracających odniesień do tego zboża, świadczy o wielkiej roli jaką przez wielki ta roślina odgrywała dla społeczności Izraela i całej ludności bliskiego Wschodu. Na co dzień pszeniczne ziarno po uprażeniu spożywano w całości jako kaszę, a z mąki wypiekano chleb lub macę. Obfite plony pszenicy były odczytywane jako Boży dar, symbol błogosławieństwa, życia i dostatku. Samo oczekiwanie na dojrzałe pszeniczne kłosy połączone było ze świętami rolniczymi. To również zbiory tego ziarna decydowały o tym, czy dla Izraela przychodził czas urodzaju i świętowania, czy też głodu i smutku. Wyjątkowość pszenicy podkreślała przede wszystkim jej obecność w przestrzeni sakralnej. Otóż pośród składanych w Jerozolimskiej świątyni ofiar głównie ze zwierząt, znajdowała się również mąka pszenna oraz chleb lub bardziej placki z niej wypiekane. W nauczaniu Jezusa pszenica pojawia się często jako element w przypowieściach o ziarnie. Wystarczy tutaj przywołać opowiadanie o siewcy rzucającym ziarno na różne podłoże, dalej nauczanie o pszenicy i kąkolu, czy też wytłumaczenie męki i zmartwychwstania poprzez ziarno, które obumierając w ziemi wydaje obfity plon. Zboże to powraca również kiedy jest mowa o kłosach łuskanych przez uczniów w szabat. W końcu pszenica pojawia się w bardzo trudnych słowach Jana Chrzciciela o Jezusie, a mianowicie: „W ręku jego jest wiejadło, by oczyścić klepisko swoje, i zbierze pszenicę swoją do spichlerza, lecz plewy spali w ogniu nieugaszonym” (Mt 3:12). Chrześcijaństwo wzorem Chrystusa przyznało tym dwom roślinom tj. pszenicy i winnej latorośli, miano najważniejszych roślin związanych z Eucharystią. To sam Chrystus określił siebie Chlebem Żywym i Prawdziwym Krzewem Winny i to On, Bóg, który stał się Człowiekiem, wybrał na postacie Eucharystyczne właśnie chleb i wino.

Biblijne, bezpośrednie odniesienia do pszenicy: Rdz 30:14; Wj 9:32; 34:22; Pwt 8:8, 32:14; Sdz 15:1; Rt 2:23; 1Sm 6:13, 12:17; 2Sm 17:28; 1Krl 5:25; 1Krn 21:20, 23; 2Krn 2:9,14, 27:5; Ezd 6:9, 7:22; Jdt 2:27, 3:3; Hi 31:40; Ps 4:8, 81:17, 147:14; Pnp 7:3; Iz 28:25; Jr 12:13, 41:8; Ez 4:9, 27:17, 45:13; Jl 1:11; Am 8:6; Ag 1:11; Mt 3:12, 13:25,29,30; Łk 3:17, 16:7, 22:31; J 12:24; 1 Kor 15:37; Ap 6:6, 18:13.