Granatowiec (łac. punica granatum) jest niewielkich rozmiarów drzewem uprawianym od tysięcy lat. Pierwotnie występował w Persji, Mezopotamii, Zakaukaziu i Indiach, skąd dzięki Fenicjanom wyruszył w długą podróż, zdobywając tereny basenu Morza Śródziemnego. Drzewo dorasta do 5 metrów, ma obwisłe, w początkowej fazie pokryte kolcami gałęzie. Ciemnozielone błyszczące liście ułożone są naprzeciwlegle i osiągają długoś od 3 do 8 cm. Dzbankowate kwiaty o średnicy 4 cm są czerwone i złożone z 5 do 8 płatków. Kwiaty na świeżych przyrostach są większe od tych powstających na pędach starszych. Owoce, prawidłowo określane jagodami, kształtem i wielkością przypominają duże jabłka. Z wierzchu pokryte są twardą błyszczącą skórą koloru purpurowo brązowego i zawierają cudowny owoc w swym wnętrzu od 400 do 700 soczystych nasion.
Ze względu na swoje niewielkie wymagania, granatowiec potrafi wykorzystać każdą przestrzeń, włącznie z trudno dostępnymi rozpadlinami skalnymi. Drzewo zasłynęło tak dzięki swoim pięknym kwiatom, jak i wyjątkowo smacznym owocom. W starożytności purpurowa łupina owoców była używana do produkcji czerwonego barwnika, kora do garbowania skór, a kwiaty pełniły rolę dekoracyjną szat, posągów i pomieszczeń. Natomiast do czasów współczesnych z owoców granatowca wyciskany jest słodko-kwaśny i trochę cierpki sok. Posiada on wiele cennych dla ludzi składników odżywczych (witamin i minerałów) i doskonale gasi pragnienie. Już od starożytności w kulturach Bliskiego Wschodu granat był symbolem płodności i życia. Symboliczna płodność wynikła z ogromnej ilości nasion, natomiast utożsamianie granatowca z życiem wiązało się z jego bardzo długim okresem kwitnienia i wiecznie zielonymi liśćmi.
W Biblii granat pojawia się ponad 30 razy. Figuruje przede wszystkim pośród siedmiu roślin obiecanych Izraelitom powracającym do Ziemi Obiecanej. Owoce granatu, jako dowód wielkiej obfitości Kanaan, były przyniesione przez zwiadowców wysłanych przez Mojżesza. Wnętrze świątyni Salomona przystrojone było girlandami z granatów. Szaty kapłanów również było zdobione podobiznami owoców i kwiatów granatowca. Drążki, służące do przewijania Tory, posiadały ozdoby w kształcie granatu. Sama tradycja żydowska szacowała ilość nasion tego owocu na 613, czyli dokładnie na tyle, ile było przykazań Tory. Stąd też granat spożywany był w pierwszy dzień nowego roku, poprzez co symbolicznie wyrażano pragnienie wiernego zachowywania prawa w nadchodzącym roku. Ponadto na wzór tego owocu Izraelici wykonywali koronę królewską. Trzeba też dodać, że niektórzy znawcy Biblii wolą widzieć w granacie a nie w jabłku rajski symbol owocu zakazanego, zerwanego z drzewa poznania.
Chrześcijaństwo odziedziczyło piękną tradycję biblijną granatu i dlatego zarówno owoce, jak kwiaty tegoż drzewa często pojawią na obrazach i ornamentach kościelnych oraz szatach liturgicznych. Idąc za podpowiedzią ojców Kościoła, granat poprzez swoje wiecznie zielone liście symbolizuje przede wszystkim zmartwychwstanie i życie wieczne, natomiast dzięki swej wewnętrznej strukturze pestek otulonych skórką jest symbolem Kościoła, który dzięki Chrystusowi mimo różnic łączy przeogromną ilość wiernych. Purpurowy kolor skórki owocu i czerwony kolor miąższu nawiązuje do męczenników.
Natomiast dzisiaj granatowiec jest hodowany tak jako roślina ozdobna, jak i przemysłowa, z którego owoców wytwarza się soki, napoje, wina, syropy, galaretki, a nawet sałatki. którzy przelewali swą krew za wiarę. Należy też doprecyzować, iż w wyobrażeniach Dzieciątka Jezus trzymającego w dłoni kulę, tak naprawdę spoczywa owoc granatu, który jest symbolem nowego życia przynoszonego przez Boga-Człowieka. W średniowiecznej Europie, kształt tego owocu posłużył jako wzór berła i korony królewskiej.
Biblijne nawiązania do granatowca: Wj 28:18, 28:33-34, 39:11, 24-26; Lb 13:23, 20:5; Pwt 8:7-8; 1Sm 14:2; 1Sm 14:2; 1Krl 7:18-20, 7:42; 2Krl 25:17; 2Kr 3:16, 4:13; Tb 1:7; Pnp 4:3, 4:13, 6:7, 11, 7:13, 8:2; Syr 45:9; Jr 52:22-23; Jl 1:12; Ag 2:19.
o. Mariusz Wójtowicz OCD
fot. pexels
