Lilia św. Józefa (Lilium candidum) to wyjątkowo piękna i urzekająca prostotą roślina o śnieżnobiałych kwiatach i lancetowatych liściach. W swym pokroju pęd lilii jest smukły i dosyć wysoki, gdyż może osiągać nawet 150 cm. Jest to zimotrwała i stosunkowo mało wymagająca bylina cebulowa pochodząca ze strefy umiarkowanej. Pod ziemią tworzy duże łuskowe cebule w kolorze białym, a na wiosnę wypuszcza niezwykły pęd kwiatostanowy. Kwitnie obficie na przełomie wiosny i lata, a jej lejkowate połyskujące kwiaty wydzielają przepiękny słodki zapach. Na jednej gałązce jednorazowo może pojawić od kilku do kilkunastu okazałych rozmiarów kwiatostanów o długości nawet 8 cm. Nieskazitelna biel płatków ułożonych w gwiazdę wspaniale kontrastuje z wyrazistymi żółtymi pręcikami. Po przekwitnięciu w miejscu kwiatów tworzą się owoce o kształcie trójkomorowej torebki, w której znajduje się od kilkudziesięciu do nawet stu nasion. Uprawiana przez człowieka od wieków lilia św. Józefa jest rośliną prostą w hodowli i pomimo sporej konkurencji bardziej egzotycznych i zjawiskowych kuzynek azjatyckich, lilia ta ma w sobie coś wyjątkowego.
Lilia św. Józefa obok niezwykłego wyglądu posiada również właściwości lecznicze. Wyciąg z kwiatów wspomaga leczenie chorób skórnych i przyspiesza gojenie ran. Natomiast woda liliowa służy do pielęgnacji twarzy. Przede wszystkim jest to jednak piękna roślina dekoracyjna tak pośród innych kwiatów na ogrodowej rabacie, jak i w wazonie na stole.
Lilia określana jest kwiatem świętych, królów i rycerzy. Ten dostojny kwiat pojawia się często na obrazach religijnych, szczególnie w dłoniach św. Józefa, św. Antoniego i archanioła Gabriela przy zwiastowaniu. Biel lilii jest symbolem piękna, miłości, sprawiedliwości, nieskazitelności, szlachetności, a przede wszystkim czystości i dziewictwa. Co ciekawe, w uproszczonej wersji symbol tego kwiatu wykorzystywany jest jako lilijka harcerska – znak odwagi, prawości, czystości i obierania dobrej drogi życiowej.
Oczywiście jako roślina cytowana w Biblii, lilia występowała i nadal występuje na terenach Izraela. W dzikiej formie rosła na pastwiskach, a nawet wśród ciernistych krzewów i chwastów. Być może była też uprawiana w ogrodach. Dzisiaj można ją spotkać głównie na terenach zachodniej Galilei oraz w pasmie Góry Karmel. Izraelici uważali lilię za najpiękniejszą wśród kwiatów, a przez to symbol samego narodu izraelskiego. W Biblii lilia pojawia się kilkanaście razy i obok symbolu piękna, miłości, dziewictwa i czystości, jest znakiem nadziei, zwycięstwa i odrodzenia.
Najczęściej kwiat lilii powraca w księdze Pieśni nad Pieśniami, gdzie jest potwierdzeniem wybrania oraz znakiem najwyższego piękna tak oblubieńca, jak i oblubienicy (PnP 2:1,2,16; 4:5; 5:13; 6:2,3; 7:3). U proroka Ozeasza lilia pojawia się jako symbol odrodzenia Izraela (Oz 14:6). W podobnym kontekście jest przywoływana w księdze Izajasza i Mądrości Syracha (Iz 35:2; Syr 39:14; 50:8). Natomiast dla króla Salomona kwiat ten jest geometryczną inspiracją głowic kolumn świątyni i ozdobą innych sprzętów (1Krl 7:19,22,26; 2Krl 4:5). Słowo „Lilia” lub „Lilie” występuje również w nagłówkach Psalmów 45, 60, 69 i 80, ale jej znaczenie w tych miejscach nie jest znane. Sam Jezus, kiedy przestrzega przed zbytnią troską o sprawy materialne, a jednocześnie podkreśla opiekę swego Ojca, przywołuje właśnie kwiaty polne, którymi są lilie. Mówi Mistrz: „A o odzienie czemu się zbytnio troszczycie? Przypatrzcie się liliom na polu, jak rosną: nie pracują ani przędą. A powiadam wam: nawet Salomon w całym swoim przepychu nie był tak ubrany jak jedna z nich. Jeśli więc ziele na polu, które dziś jest, a jutro do pieca będzie wrzucone, Bóg tak przyodziewa, to czyż nie tym bardziej was, małej wiary?” (Mt 6:28-30; zobacz też Łk 12:27-28).
o. Mariusz Wójtowicz OCD
